چگونه فرزندی باهوش داشته باشیم؟
آنچه که امروزه بسیاری از والدین به آن می‌اندیشند و همواره به عنوان یک سؤال مهم مطرح می‌کنند آن است که چگونه می‌توانند کودک باهوشی داشته باشند. باید دانست که عوامل بسیاری در تولد یک کودک باهوش دخالت دارند که ازجمله آنها می‌توان وراثت، شرایط محیطی مادر در دوران بارداری و تغذیه را نام برد. پس از تولد، گفت و گوی والدین با نوزاد و ماساژ بدن نوزاد به وسیله مادر برای تحریک کردن سیناپس‌های عصبی نوزاد و افزایش هوش وی تأثیر دارد.
در طول دوران بارداری و پس از آن، هوش کودک تحت تأثیر عوامل محیطی واقع می‌شود و ممکن است افزایش یابد.
ظرفیت هوش در کودکان قابل افزایش است
بیشتر والدین تصور می‌کنند ضریب هوشی قابل افزایش نیست، در حالی که اگر آزمون هوش در سنین پایین انجام شود می‌توان با برنامه‌ریزی، را افزایش داد. این کار با آموزش مداوم، همکاری خانواده و تحت نظر روان‌شناس امکان‌پذیر است.
امروزه پزوهشگران معتقدند سطح هوش برحسب محیط تغییر می‌کند و چنان چه بتوان حواس کودک را تحریک کرد سطح هوش و استعداد او افزایش می‌یابد. در این زمینه، ارتباط میان وراثت و محیط بسیار پیچیده است و محیط مناسب می‌تواند موجب رشد و باروری هوش شود و استعدادهای ژنتیکی را به فعلیّت برساند. در سنین اولیه، محیط اثرات سریع‌تر و بیشتری بر مغز کودک دارد و اثر آموزش در سنین مزبور با سنین بالاتر تفاوت دارد.
تا سن 4 سالگی، نیمی از ظرافت فکری کودک و تا 8 سالگی حدود 70 تا 80 درصد آن رشد می‌کند. میزان هوش هر فرد در نهایت تا 18 سالگی رشد می‌کند. میزان رشد هوش کودک در 4 سال اول عمر، به اندازه 13 سال بعد از آن است.
بهترین سن آموزش خواندن و نوشتن، بین 4 تا 5 سالگی است و آموزش مزبور باید بر اساس شوق و علاقه و به شکل غیرمستقیم صورت گیرد. این عقیده که کودک نباید پیش از 6 سالگی آموزش ببیند بسیار غلط است زیرا بهترین دوران آموزش کودک، همین زمان محسوب می‌شود.
تا سن 6 سالگی حداقل روزی 2 ساعت کلاس آموزش غیرمستقیم، همراه با شادی برای فرزند خود برگزار کنید و طی این ساعات با کودک بگویید، بخندید. توپ بازی و آب بازی کنید. آنچه مهم است، افزایش شوق یادگیری در کودک است که با ایجاد احساس لذت و شادی امکان‌پذیر می‌شود.
با این که هوش، پدیده‌ای ژنتیکی و استعدادی خدادادی است، توانایی‌های ذهنی افراد طی دوران زندگی و از دوران کودکی به تدریج شکل می‌گیرد. با استفاده از روش‌ها و برنامه‌های خاص در طول زندگی روزمره و در فضای آموزشی کودک، می‌توان نیروی تفکر و هوش او را پرورش داد. پیشنهادات و روش‌های مختلفی را برای افزایش هوش کودکان ذکر کرده‌اند که در اینجا به بعضی از آنها اشاره می‌شود و در جای جای این کتاب دربارهٔ موارد دیگری هم توضیح داده شده است:
بازی‌های فکری، جدول، شطرنج، پازل و بسیاری از بازی‌های دیگر موجب رشد و تکامل مغز کودک می‌شوند. جدول اعداد، موجب تقویت تفکر استراتژیک و کمک به حل مشکلات و تصمیم‌گیری در وضعیت‌های دشوار و پیچیده می‌شود. می‌توان مسایلی را به طور خیالی برای کودک طرح نمود و برای حل آنها از کودک کمک خواست تا از این طریق با وضعیت‌های سخت و موقعیت‌های پیچیده رو به رو شود و برای حل آنها راه‌های پیشنهادی خود را بیان کند.
هرچه تعامل شما با کودک و میزان بازی کردن با وی افزایش پیدا کند، سیناپس‌های عصبی موجود در مغز کودک را قوی‌تر می‌کند و در نتیجه، مغز به تکامل ایده‌آل خواهد رسید.
نوزادن 6 هفته‌ای خود را کاملاً در برابر خود بگیرید و به چشمانش خیره شوید. در این وضعیت، مسیر نگاه شما موجب تقویت اتصال‌های سلول‌های مغزی نوزاد می‌شود و به او کمک می‌کند تا دنیا را به شناخته‌ها و ناشناخته‌ها، شباهت‌ها و تفاوت‌ها طبقه‌بندی کند و در نتیجه، در زمینه فراگیری به مهارت‌های با اهمیتی دست یابد.
پژوهشگران دریافته‌اند که صحبت والدین با فرزند خود از بدو تولد و طی دو سال اول زندگی، تأثیر چشمگیری بر تعداد کلماتی که کودک می‌آموزد دارد.
لالایی خواندن، حتی اگر با صدای خوش نباشد به رشد فکری کودک کمک می‌کند. موسیقی، درک فضایی کودک را افزایش می‌دهد و این ادراک در فراگیری علوم و ریاضیات عامل مهمی به شمار می‌آید زیرا درک ریاضیات و موسیقی، ریشه عصبی مشترکی دارد.
برای تحریک کنجکاوی کودک، همراه با او به جستجو بپردازید. اسباب‌بازیی را بردارید و به آن نگاه کنید و سپس آن را به دست کودک بدهید تا امتحانش کند. از این که همراه با کودک، سینه‌خیز بر روی کف اتاق راه بروید خودداری نکنید.
برای تقویت درک و فهم فرزند خود، اشیایی با رنگ، اندازه و شکل متفاوت نام‌گذاری کنید. پیشرفت‌های کودک خود را تحسین کنید. با این کار علاوه بر آن که کودک خوشحال می‌شود، ارتباط میان قشر جلویی مغز و مخچه میانی او نیز که محل درک احساسات است تقویت خواهد شد. در 10 تا 18 ماهگی، مغز این ارتباط‌ها را برقرار می‌کند.
از کودک خود دربارهٔ سرگرمی‌ها و مسایل مورد علاقه‌اش سؤال کنید و کنجکاوی او را مورد حمایت قرار دهید. نکات و موارد جدید را در ارتباط با سرگرمی‌های کودک به او یاد دهید. به منظور تشویق کنجکاوی کودک او را به گردش‌های آموزشی (مثلاً به موزه‌ها، رصدخانه و پارک حیوانات) ببرید.
مطالعات محققان آمریکایی، وجود ارتباط مستقیم میان فعالیت‌های ورزشی کودکان دبستانی و موفقیت تحصیلی آنها را ثابت کرده است. بر اساس این مطالعات، شرکت کودکان در فعالیت‌های ورزشی، افزایش اعتماد به نفس، مهارت در کارهای گروهی و توانایی‌های مدیریتی و رهبری را به دنبال خواهد داشت.
مطالعات نشان داده است بیشتر خانم‌هایی که در موقعیت کاری، در سمت‌های مدیریت و ریاست موفق بوده‌اند در دوران کودکی و نوجوانی در فعالیت‌های گروهی و تیمی ورزشی شرکت داشته‌اند. بنابراین، بهتر است با کودک خود بازی کنید یا با او به پیاده‌روی بروید و او را به شرکت در تیم‌های ورزشی مدرسه‌اش تشویق نمایید.
تمرین آواز و نوازندگی به وسیله کودک هرچند ممکن است موجب ناراحتی والدین شود، نیمکرهٔ مغز کودک را پرورش می‌دهد. بر اساس بررسی‌های دانشمندان دانشگاه تورنتو، برنامه‌ریزی دوره‌های آموزش موسیقی برای کودکان، ضریب هوشی و توانایی‌های علمی آینده آنها را افزایش می‌دهد. هرچه سال‌های آموزش موسیقی کودک بیشتر باشد، میزان این تأثیر و افزایش هوش آنها بیشتر خواهد بود. آموختن موسیقی در دوران کودکی باعث کسب نمرات بهتر در دوران دبیرستان و افزایش ضریب هوشی در دوران بزرگسالی خواهد شد. قافیه و ریتم می‌تواند به فراگیری زبان کمک کند. بهترین زمان خواندن برای کودک، پیش از خواب است.
شیر مادر، موجب سالم‌تر و باهوش‌تر شدن نوزاد می‌شود. مطالعات دانشمندان دانمارکی نشان داده است که کودکانی که در دوران نوزادی و شیرخوارگی به مدت 9 ماه، شیر مادر خورده‌اند نسبت به کودکانی که یک ماه یا کمتر با شیر مادر تغذیه شده‌اند باهوش‌ترند.
آن گروه از بازی‌های کامپیوتری که مهارت‌های فکری و استراتژیک و قدرت تصمیم‌گیری و خلاقیت کودک را پرورش و کار گروهی را به او آموزش می‌دهند، موجب تقویت حافظه و توانایی ذهنی کودکان خردسال و حتی کودکان نوپا می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهند که کودکانی که به انواع بازی‌های کامپیوتری آموزشی می‌پردازند در مقایسه با کودکانی که از این نوع بازی‌ها استفاده نکرده‌اند قدرت درک و تجسم تصویری بیشتری برخودارند.
مطالعات متعدد نشان داده است که خوردن صبحانه موجب تقویت حافظه، تمرکز و قدرت یادگیری می‌شود. کودکانی که صبحانه نمی‌خورند اغلب زودتر خسته می‌شوند، کم طاقت و زودرنج هستند و سرعت عمل کمتری دارند.
چنان چه فرصت دادن صبحانه کامل به کودک خود را ندارید حتی با دادن یک لیوان شیر در زمان صبحانه، او را روانهٔ مهدکودک یا مدرسه کنید تا تمرکز بیشتری داشته باشد.
قند، چربی‌های اشباع شده و غذاهای بی‌فایده دیگر را از برنامه غذایی کودک حذف کنید و در عوض، مواد مغذّی و مفیدی که به رشد ذهنی کودک کمک می‌کنند را جایگزین نمایید.
سال‌های اولیه دوران کودکی، به ویژه 2 سال اول از نظر غذایی اهمیت بسیار دارد و لازم است تمام مواد لازم، طی این مدت در رژیم غذایی کودک گنجانده شوند.
تغذیهٔ ناصحیح موجب می‌شود کودک، از مدرسه و همسالان خود عقب بماند و دچار افت تحصیلی شود.
مطالعهٔ کتاب کم هزینه‌ترین، قابل دسترس‌ترین و موفق‌ترین روش آموزش و رشد ذهنی کودکان در تمام سنین است.
از سنین خیلی پایین برای کودک خود کتاب بخوانید. کودک را در کتابخانه عضو کنید و کتاب‌های مناسب را برای او تهیه نمایید.
یکی از روش‌های افزایش بخشیدن به تکامل کودک، صحبت کردن با او است. نوزادان، گویش (زبان) و اطلاعات را با سرعتی که دیگر در تمام طول عمرشان تکرار نخواهد شد جذب می‌کنند و از این‌رو باید از این دوران طلایی برای صحبت کردن با آنها استفاده نمود. به عنوان مثال هنگامی که نوزاد را در داخل اتومبیل قرار می‌دهید و کمربند ایمنی صندلی را می‌بندید در مورد هریک از مراحل این کار به او توضیح دهید. دربارهٔ چگونگی هوا، مسافرتی که قصد دارید همراه با کودک خود بروید و یا در زمینه کاری که می‌خواهید انجام دهید یا چیزهایی که در نظر دارید خریداری کنید با کودک حرف بزنید.
چند بازی فکری که باعث افزایش هوش می شوند:
بگرد و پیدا کن حیوانات